ERTAN ERYILMAZ
İstanbul Ticaret Üniversitesi ile Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) İstanbul Bölge Müdürlüğü işbirliğinde düzenlenen ‘Türkiye İstatistik Günü Paneli’, üniversitenin Sütlüce Yerleşkesi’nde gerçekleştirildi. Türkiye İstatistik Kurumu’nun 99. kuruluş yıl dönümü vesilesiyle düzenlenen panelde ‘İstatistiklerle Aile-2024’ verilerinin bir bölümünü ilk kez açıklandı.
Panelin açılış konuşmasını yapan İstanbul Ticaret Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necip Şimşek, istatistik biliminin hem teknik hem de düşünsel bir araç olarak hayatın merkezinde yer aldığını vurguladı. Prof. Dr. Şimşek, “İstatistik çoğu zaman sadece tablo, grafik, sayı ve formül gibi kavramlarla özdeşleştiriliyor. Oysa bu alan, hayatın dili ve verinin hikâyesi. Bugün bir hastanede kullanılan tanı algoritmaları da sosyal medyada bizi yönlendiren içerikler de istatistiksel modellerle belirleniyor. Bu nedenle istatistik sadece bir bilim değil, yaşadığımız çağda bir yaşam becerisi” dedi.
DOĞURGANLIK HIZI DÜŞÜYOR
TÜİK Başkan Yardımcısı Doç. Dr. İbrahim Demir de panelde yakında kamuoyuna açıklanması beklenen ‘İstatistiklerle Aile-2024’ başlıklı verilerin bir bölümünü ilk kez İstanbul Ticaret Üniversitesi öğrencileri ve akademisyenleriyle paylaştı. Doç. Dr. Demir’in aktardığı verilere göre, Türkiye’de doğurganlık hızı alarm veriyor. 2017 yılında 2.08 olan toplam doğurganlık hızı, 2023 yılında 1.51’e geriledi. Bu düşüş, demografik denge açısından kritik bir seviyeye işaret ediyor.
HANE HALKI KÜÇÜLÜYOR
Demir’in sunduğu verilere göre, ortalama hane halkı büyüklüğü de giderek küçülüyor. Buna göre 2008 kişilik hane halkı oranı yüzde 20’ye ulaştı. Bu oran, özellikle Gümüşhane (%31.7), Tunceli (%29.8) ve Giresun (%29.7) gibi illerde dikkat çekici boyutlara ulaştı. En düşük oran ise Batman’da (%11.1) kaydedildi. Verilere göre, yaşlı nüfusun önemli bir bölümü artık yalnız yaşıyor.
EN FAZLA BATIDA
Doç. Dr. Demir’in yaşlı nüfusa ilişkin açıkladığı bilgiler ise şöyle: “Türkiye’de 65 yaş üstü nüfus 9.1 milyon kişiyle toplam nüfusun yüzde 10.6’sını oluştururken, bu grubun yüzde 19.2’si yani yaklaşık 1.75 milyonu tek başına yaşıyor. Balıkesir, Çanakkale ve Niğde, yaşlıların yalnız yaşama oranının en yüksek olduğu iller arasında yer aldı. Geniş aile yapısında da gözle görülür bir erime var. 2016 yılında hane halklarının yüzde 16.5’i geniş ailelerden oluşurken, bu oran 2024’te yüzde 13.3’e geriledi.”
TÜİK İstanbul Bölge Müdürü Ali İhsan Yücedağ da kurumun kuruluş sürecinden bugüne kadar geçirdiği yapısal dönüşümleri ve resmi istatistik üretim yöntemlerini anlattı.
Her ay 600 binden fazla fiyat verisi işleniyor
TÜİK Uzmanı Canan Demirel, TÜFE verilerinin nasıl hesaplandığına dair teknik ve saha sürecini içeren ayrıntılı bir sunum yaptı. Her ay yaklaşık 30 bin işyerinden 609 binin üzerinde fiyat verisinin derlendiğini belirten Demirel, şöyle konuştu: “TÜFE sepeti çok dinamik olarak belirleniyor. Örneğin; 2025 yılında TÜFE sepetine elektrikli otomobil, implant tedavisi, oyun konsolu, yüzey temizlik havlusu gibi yeni ürünler ekleniyor. Bunun yanında hazır pişmemiş köfte, şemsiye ve kadın pardösü ağırlığı azaldığı için sepetten çıkarılıyor.”
